AKP'nin PTT A.Ş Planı Belli Oldu

1 Ekim 2009 tarihli resmi gazetede yayınlanan bakanlar kurulu planına göre işkolumuzdaki kurumlardan PTT’nin tekeli 2010 Mart sonuna kadar meclise getirilecek yasa ile kademeli olarak daraltılacak. Hükümet planından kastedilen yasal düzenlemeler PTT’yönetimi ve Ulaştırma Bakanlığının üzerinde uzun süredir çalıştığı PTT AŞ yasa taslağıdır. Aynı şekilde TRT ve RTÜK için de karasal yayın yerine kademeli olarak sayısal yayıncılığa geçilmesi hedefleniyor.

Bakanlar Kurulunun  PTT’ye ve diğer kurumlara yönelik planlarını içeren metin aşağıdadır.

PTT’YE YÖNELİK PLAN

KEİ üyesi ülkeler arasında posta hizmetleri, sivil havacılık, yayın düzenleyici kuruluşlar arasındaki varolan işbirliğinin geliştirilmesi çalışmalarına devam edilecektir.

Posta hizmetleri piyasasının kademeli bir şekilde serbestleştirilmesi, rekabet ortamının oluşturulması, sektörde politika belirleme, düzenleme ve işletme birimlerinin ayrılması ve sektörün ilgili AB Direktifleri paralelinde yeniden yapılandırılmasına yönelik yasal düzenleme çalışmaları devam etmektedir.

H. BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN YAYGINLAŞTIRILMASI

1. Mevcut Durum

Elektronik haberleşme sektörü, iletişim hizmetlerinin etkin bir şekilde sunulması yoluyla bilgi toplumuna dönüşümün hızlandırılması ve böylece ülkenin rekabet gücünün artırılması açısından kritik öneme sahiptir. 2004 yılında başlayan serbestleşmeyle birlikte sektörde rekabeti artırmaya yönelik düzenlemeler yapılmış, altyapı ve hizmet sunumu alanında sektöre yeni girişler olmuştur.

Türkiye’nin AB’ye katılım süreci kapsamında Bilgi Toplumu ve Medya Faslı’na ilişkin olarak 2006 yılı Haziran ve Temmuz aylarında yapılan tanıtıcı tarama ve ayrıntılı tarama toplantılarının ardından hazırlanan ülkemiz Müzakere Pozisyon Belgesi 2008 yılı Ekim ayında Avrupa Komisyonu’na iletilmiş ve bu Fasıl 18 Aralık 2008 tarihinde müzakereye açılmıştır.

AB düzenlemeleriyle uyumlu olarak hazırlanan ve sektörün ihtiyaç duyduğu düzenlemeler için genel çerçeveyi belirleyen 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu 10 Kasım 2008 tarihli mükerrer Resmi Gazetede yayımlanmış olup yetkilendirmeye ilişkin hususlar dışındaki hükümleri yayım tarihi itibarıyla, yetkilendirmeyle ilgili hükümleri ise yayım tarihinden altı ay sonra yürürlüğe girmiştir. Kanunun yürürlüğe girmesini takiben ikincil mevzuatın Kanuna uyumlaştırılması çalışmaları başlatılmıştır. Bu kapsamda, 2009 yılı Ekim ayı itibarıyla altı adet yönetmelik yürürlüğe konmuştur.

2009 yılı Ekim ayı itibarıyla Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından 332 işletmeci yetkilendirilmiş durumdadır. “Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Yetkilendirme Yönetmeliği”nin 2009 yılı Mayıs ayında yürürlüğe girmesinin ardından daha önce uzak mesafe telefon hizmeti kapsamında şehirlerarası ve milletlerarası telefon hizmeti sunmak üzere yetkilendirilmiş olan işletmeciler, şehir içi telefon hizmetlerini de kapsayan sabit telefon hizmeti işletmecisi olarak yetkilendirilmiştir. Böylece, alternatif işletmecilerin sabit telefon hizmetleri pazarının önemli bir kısmını oluşturan şehir içi telefon hizmetleri pazarına girmelerine imkan sağlanmıştır. 2009 yılı Ekim ayı itibarıyla 57 işletmeci bu alanda yetkilendirilmiştir. 2009 yılı ikinci çeyreğinde alternatif işletmecilerin sabit telefon hizmetleri pazarındaki payı yüzde 9’a, faaliyet gösterdikleri pazar segmentlerinde toplam gelirden aldıkları pay ise yüzde 30’a ulaşmıştır.

Yetkilendirme Yönetmeliği’nin yürürlüğe girmesiyle sanal mobil şebeke hizmeti işletmeciliği alanında, 2009 yılı Ekim ayı itibarıyla dokuz adet işletmeci yetkilendirilmiştir. Bu alanda faaliyet gösterecek işletmecilerin, kıt kaynak kullanımı nedeniyle işletmeci sayısı sınırlandırılmış olan mobil haberleşme hizmetleri alanında rekabeti artırarak, mobil haberleşme platformları üzerinden yenilikçi hizmetler sunumunu geliştirmesi beklenmektedir.

Kablolu yayın hizmetleri ve kablo TV şebekesi üzerinden sunulabilecek diğer hizmetlere yönelik esaslar Yetkilendirme Yönetmeliği ile yeniden tespit edilmiş olup 2009 yılı Ekim ayı itibarıyla bu alanda sekiz işletmeci yetkilendirilmiştir.

Altyapıya dayalı rekabetin tesisini sağlamak üzere altyapı işletmeciliği konusunda 2009 yılı Ekim ayı itibarıyla 37 işletmeci yetkilendirilmiştir. Söz konusu işletmeciler, diğer şebeke endüstrilerinde faaliyet gösteren kamu kurumlarına ait mevcut fiber altyapısının işletilmesi ve bu kurumların geçiş haklarından faydalanılması konusunda çalışmalara ve kendi altyapılarını kurmaya başlamış olsalar da, altyapı işletmeciliğinde yeterli düzeyde rekabetçi bir piyasa henüz oluşmamıştır.

Alternatif işletmecilerin genişbant internet erişim hizmeti sunmalarına imkan veren yerel ağın paylaşıma açılması ve veri akış erişimine ilişkin olarak, 2009 yılı Eylül ayında Türk Telekomünikasyon A.Ş. tarafından referans teklifler güncellenmiş ve bazı toptan tarifelerde indirime gidilmiştir. 2009 yılı Haziran ayı itibarıyla alternatif işletmecilerin genişbant erişim pazarındaki payı yüzde 6,6 seviyesindedir. Bu oran yüzde 54 seviyesinde olan AB ortalamasının oldukça altında olup genişbant erişim pazarındaki rekabet düzeyinin AB’ye nispetle düşük kaldığına ve uygulamaya konulan düzenlemelerin henüz istenen etkiyi oluşturmadığına işaret etmektedir.

Arabağlantı ücret tarifeleri 1 Mayıs 2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere BTK tarafından yeniden belirlenmiştir. Sabit şebekede uygulanmak üzere alan içi ve alan dışı arabağlantı ücretlerinin yanı sıra yerel arabağlantı ücreti de tespit edilmiş, ancak alan içi ve alan dışı ücretlerde değişikliğe gidilmemiştir. Mobil şebekelerde çağrı sonlandırma ücretlerinde ise yüzde 30’a varan oranlarda indirimler yapılmıştır. Arabağlantı ücretleri şebekeler arası aramalarda kullanıcıya yansıyan maliyeti doğrudan etkilediğinden, bahsi geçen indirimlerin son kullanıcı tarifelerine olumlu yansıması beklenmektedir.

Mobil numara taşınabilirliği 2008 yılı Kasım ayında uygulamaya alınmış olup 30 Haziran 2009 itibarıyla 4 milyon civarında abone, numarasını taşımıştır. Sabit şebekeye ilişkin coğrafi ve coğrafi olmayan numara taşınabilirliği ise yasal olarak 2009 yılı Eylül ayında yürürlüğe girmiştir.

Üçüncü nesil (3G) mobil haberleşme hizmetlerine ilişkin yetkilendirme süreci 2009 yılı Nisan ayı sonunda tamamlanmış ve söz konusu hizmetler 2009 yılı Ağustos ayından itibaren sunulmaya başlanmıştır.

Sabit telefon abone sayısı 2005 yılındaki 19 milyon seviyesinden 2008 yılı sonunda 17,5 milyona kadar düşmüştür. Mobil telefon işletmecilerinin, sabit dahil diğer şebekelere doğru aramaları cazip kılan tarifeleri uygulamaya koyması sonucunda mobil telefon hizmetleri sabit telefon hizmetlerine daha güçlü bir alternatif durumuna gelmiş ve bu süreç sonucunda sabit telefon abone sayısındaki düşüş hızlanmıştır. Mobil telefon abone sayısı 2008 yılı sonunda 65,8 milyona ulaştıktan sonra takip eden aylarda, özellikle numara taşınabilirliğinin ve diğer şebekelere doğru aramaları cazip kılan tarifelerin uygulamaya konulması sonucunda ikinci hatların bir kısmının iptal edilmesi neticesinde azalarak 2009 yılı Haziran ayında 63,6 milyona düşmüştür.

Geçtiğimiz dönemde oldukça hızlı büyüme gösteren genişbant abone sayısındaki artış sürmekle birlikte büyüme hızı yavaşlamıştır. 2009 yılı Haziran ayı itibarıyla toplam genişbant abone sayısı 6,2 milyon seviyesindedir. Ancak, bu tarih itibarıyla yüzde 8,7 olan yoğunluk oranı, AB üyesi ülkeler ile kıyaslandığında düşük düzeyde kalmaktadır. Genişbant abonelerinin yüzde 98’lik kısmı erişim için ADSL teknolojisini kullanmakta olup alternatif genişbant altyapısı olan kablo internet teknolojisini kullanan abone sayısı 99 bin civarındadır. Kablo TV abone sayısı ise uzun süredir 1,15 milyon civarında seyretmektedir. Kablo TV platformuna ilişkin olarak TÜRKSAT ve kablo platform hizmeti işletmecileri arasında yaşanan hukuki sorunlar nedeniyle hem ADSL hizmetlerine çok önemli bir alternatif teşkil eden genişbant kablo internet hem de kablo TV hizmetlerinin kullanımında önemli bir ilerleme sağlanamamaktadır.

Uydu teknolojileri alanında yetkinliklerin geliştirilmesi ve milli uydu imal edilmesine yönelik Ar-Ge çalışmaları TÜRKSAT A.Ş. bünyesinde sürdürülmektedir.

Bilgi Teknolojileri (BT) sektörü, giderek büyüyen bir pazara sahip olması, iş süreçlerini etkinleştirerek rekabet gücüne sağladığı katkı ve yarattığı nitelikli istihdam olanaklarıyla, bilgi toplumuna dönüşüm sürecini destekleyecek temel sektörlerden biridir.

Yazılım ve hizmetler pazarı küresel krizin etkilerinin yoğun olarak görüldüğü 2009 yılında 2008 yılındaki seviyesini korumakla birlikte, toplam BT pazarı içerisinde aldığı pay yüzde 30’un altındadır. Bu oran, yüzde 65 civarında olan dünya ortalamasıyla karşılaştırıldığında oldukça düşük kalmaktadır. Hizmet pazarının oluşması, genel amaçlı bir teknoloji olan BT’nin kullanımının yaygınlaşması ve bu teknolojilerin beraberinde getireceği imkanlardan yararlanılabilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

Genellikle küçük ölçekli işletmelerden oluşan BT sektörünün temel sorunları arasında, nitelikli personel sayısının yetersiz oluşu, finansmana erişimde yaşanan güçlükler, kalite bilincinin oluşmaması, Ar-Ge ve yenilikçilik düzeyinin düşüklüğü, iç pazarın darlığı ve dış pazarlara açılmada yaşanan güçlükler ağırlığını korumaktadır.

Türkiye’nin uluslararası bilgi teknolojileri firmaları için üretim ve operasyon merkezi niteliği kazanarak doğrudan yabancı sermaye yatırımları için uygun ortam oluşturulması ve sektörde yer alan küçük ölçekli firmaların, uluslararası firmaların bölgesel ağlarını kullanarak yurt dışına açılmalarının sağlanması amacıyla kurulacak Bilişim Vadisi’ne ilişkin projenin fizibilite çalışmaları sürdürülmekte olup yer seçimi kararının alınmasından sonra fizibilitenin 2. aşama çalışmalarına başlanacaktır.

Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) sektöründe ihtiyaç duyulan nitelikli personel sorununa çözüm geliştirmek üzere nitelikli bilişim çalışanları yetiştirilmesine yönelik e-Dönüşüm Türkiye İcra Kurulu kararı alınmış ve gerekli görevlendirme yapılmıştır. Eğitim konuları tespit edilmiş olup eğitimlerin 2009 yılı sonuna kadar başlatılması planlanmaktadır.

TABLO: IV. 26– Bilgi ve İletişim Teknolojilerine İlişkin Temel Göstergeler

Kaynak: BTK, TÜİK, IDC (International Data Corporation)

(1) Gerçekleşme tahmini

(2) 16-74 yaş arası nüfus bazındadır.

BİT sektörü büyüklüğü, 2008 yılı sonu itibarıyla 23,8 milyar ABD doları seviyesine ulaşmıştır. Pazarın, küresel krizin etkisiyle, 2009 yılında 21,8 milyar ABD doları seviyesine gerilemesi beklenmektedir. Bunun yüzde 69’unu telekomünikasyon sektörü, yüzde 31’ini ise bilgi teknolojileri sektörünün oluşturacağı öngörülmektedir.

Posta hizmetleri piyasasının kademeli bir şekilde serbestleştirilmesi, rekabet ortamının oluşturulması, sektörde politika belirleme, düzenleme ve işletme birimlerinin ayrılması ve sektörün ilgili AB Direktifleri paralelinde yeniden yapılandırılmasına yönelik yasal düzenleme çalışmaları devam etmektedir.

Karasal sayısal yayıncılığa geçiş politikası doğrultusunda 3984 sayılı Kanun ve ilgili ikincil mevzuatta değişikliklere ihtiyaç duyulmakta olup, kanun tasarısı taslağı RTÜK tarafından hazırlanmaktadır. Söz konusu taslağın, yayıncılık sektöründe yaşanan teknolojik gelişmelere ve AB Müktesebatına uyum amacıyla yapılacak düzenlemeleri de kapsaması planlanmaktadır.

2. Temel Amaç ve Hedefler

BİT’in yaygınlaştırılması ve etkin kullanılmasıyla bilgi toplumuna dönüşüm sürecinin hızlandırılması ve bu yolla ülkemizin rekabet gücünün ve refah düzeyinin artırılmasına katkı sağlanması temel amaçtır.

Bilgi Toplumu Stratejisinde yer verilen elektronik haberleşme sektörünün hizmet yeteneğinin rekabetçi bir ortamda küresel düzeyde geliştirilmesi hedefi doğrultusunda devletin düzenleyici rolü etkinleştirilecek, alternatif altyapı ve hizmetlerin devreye girmesi sağlanacak, pazarın potansiyel gelişimi ve bilgi toplumu hizmetlerinin yaygınlaşmasını olumsuz yönde etkileyen sorunlar giderilecektir.

Alternatif işletmecilerin mobil genişbant erişim piyasasına girmesine imkan verecek olan genişbant telsiz erişim hizmetlerinin yetkilendirilmesine ilişkin çalışmalar tamamlanacaktır.

Bilgi teknolojileri sektörünün, bilgi toplumuna dönüşüm sürecinde ortaya çıkacak iç talebi karşılayarak daha fazla değer yaratması ve dış pazarlarda yer edinebilmesi amacıyla küresel rekabet gücü artırılacaktır. Bu kapsamda, seçici bir yaklaşım izlenerek, bilgi teknolojileri hizmetleri alanında proje odaklı hizmetlere ve uygulama yönetimi, barındırma, iş süreçlerinin yönetimi gibi dış kaynak hizmetlerine, yazılım alanında ise rekabet avantajının daha yüksek olduğu telekomünikasyon, sağlık, eğitim, savunma sanayi gibi stratejik alanlara odaklanılacaktır. Bilişim Vadisi Projesi, fizibilite çalışmaları tamamlanarak başlatılacak ve Bilgi Toplumu Stratejisinde belirlenen diğer eylemlere ilişkin çalışmalar sürdürülecektir.

2010 yılı itibarıyla tamamlanması öngörülen Bilgi Toplumu Stratejisinden sonra uygulanmak üzere, AB’nin bu alandaki politika ve yaklaşımları da dikkate alınarak, yeni bilgi toplumu stratejisinin hazırlık çalışmalarına başlanacaktır.

Karasal vericiler üzerinden sayısal yayıncılığa geçiş amacıyla gerekli hukuki ve teknik altyapı tamamlanacak, analog karasal yayınlar 2015 yılına kadar sonlandırılacaktır.

18 Aralık 2008 tarihinde müzakereye açılmış olan Bilgi Toplumu ve Medya Faslı çerçevesinde AB Müktesebatı uyumuna yönelik düzenleme çalışmalarına devam edilecektir.

2010 yılında telekomünikasyon hizmet pazarı ve bilgi teknolojileri pazarının 2009 yılına göre yüzde 10 oranında büyüyerek sırasıyla 16,5 milyar ABD doları ve 7,5 milyar ABD dolarına ulaşması beklenmektedir. 2010 yılında mobil telefon abone yoğunluğunun yüzde 90 ve genişbant abone yoğunluğunun ise yüzde 11 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.

3. Politika Öncelikleri ve Tedbirler