YOLUN SONU VARLIK FONU

YOLUN SONU
VARLIK FONU

Hatırlanacağı üzere Türkiye Varlık Fonu (TVF) Ağustos 2016 tarihinde kurulmuştu ve Olağanüstü Hal Kararnameleri ile son derece tartışmalı şekilde devletin elindeki milyarlarca dolarlık kurumlar, varlıklar Şubat 2017’de Fon’a devredildi.

Dünyada varlık fonlarının en belirgin karakteristik özelliği gelirlerinin genellikle doğal zenginliklere dayalı bütçe ya da cari denge fazlalarından kaynaklanmasıdır.
Türkiye’nin bunların hiçbirine sahip olmadığı ve her sene GSYİH’nin yüzde 25’i seviyesinde dış finansmana bağımlı kaldığı göz önüne alındığında OHAL döneminde yaratılan TVF hem amacı dışında, hem de bir takım zorluklarla birlikte geliyor.
Ayrıca TVF ve alt fonlar, TBMM ve Sayıştay denetiminden muaf, bunun yanında bir dizi vergi muafiyetinden yararlanmaktalar. Asıl kritik olan, Fon’un denetim, yönetim ve kontrol mekanizmaları açısından açık bir çerçeveden yoksun oluşu çünkü Fon Sayıştay’ın kamu idari organlarına yönelik denetiminden de muaf. Türkiye’nin 160 milyar dolarlık varlık fonu mevcut haliyle şeffaf da değil, hesap verebilir de değil.

OHAL döneminden de kaynaklı sesimiz soluğumuz kesildi sanki. Eskiden asırlık kurumlarımız özelleşerek ellerimizden giderken sokakları inletiyorduk, oysa şimdi PTT, Ziraat Bankası, Halk Bankası, Borsa İstanbul, Türk Telekom, TPAO, BOTAŞ, ETİ Maden, Çaykur gibi bir çok kurumumuz ve varlıklarımız Türkiye Varlık Fonu (TVF) kıskacında ve ne olacakları belirsiz. Çiftlik gibi kullanılacaklar. Sonuçta her biri kesinlikle sonunda satılacak. Ayrıca bunlara yeni kurumlar ve varlıklarda muhtemelen eklenecek. Fakat kimse üzerindeki ölü toprağını atamıyor, geleceğini düşünen, kurumlarına sahip çıkan kimseden ses çıkmıyor. Olağanüstü Hal’in olağan bir rejim haline geldiği bir ülkedeyiz.

Demokratik ortamın kötüleşmesi bir yana son KHK ile tartışmalı Türkiye Varlık Fonu’na borçlanma yapabilmesi için “Hazine garantisi” getirilmesi de diğer bir kötü sürpriz.
Yani, TVF’nin kuruluşunu izleyen aylarda hazine garantisi olup olmayacağı tartışmalarına hükümetin çeşitli seviyelerinden defalarca inkar gelmişti.
Şimdi yeni KHK ile TVF dolaylı yönden borçlarına hazine garantisi sağlayacak.  TVF’nin altında yer alan şirketler hazine garantisi ile elde ettikleri borcu TVF’ye devredecekler.
Evet, TVF Hazine garantisine dayanarak doğrudan borçlanmamış olacak ancak yönetimindeki şirketlerin borç ihraçlarını takiben söz konusu dış borcu garantisiyle beraber devralacak.
Elbette kurumlarımız teminat gösterilerek bu borçlanma yapılacak. Artık Fondaki tüm kurumlar ipotek altındadır.

Hazine Müsteşarı Çelik, yakın zamanda yaptığı açıklamada Fon’un değerinin 160 milyar dolara (hedef 200 milyar dolar), öz kaynağının 45 milyar dolara ulaştığını duyurdu.
Basında yer alan diğer bilgilere göre TVF, Çin’in ICBC’si ile 10 yıl vadeyle 5 milyar dolarlık kredi için; Singapur’un varlık fonu TEMASEK ile ve 10 milyar dolarlık sermayesi bulunan ama ABD’nin yaptırımları nedeniyle Batı’da iş yapamayan Rus Doğrudan Yatırım Fonu (RDIF) ile görüşüyor.
Ayrıca aralarında Katar’ın da olduğu Orta Doğu’daki varlık fonu yöneticileriyle de görüşen TVF, İslami mortgageların geliştirilmesi ve gelecekteki olası “farklı türdeki işbirlikleri” için İslam Kalkınma Bankası (İDB) ile de anlaşma imzaladı.

Hazine birliğini bozan Varlık Fonu’nun Hazine üzerindeki yükü artıyor. Mali disiplin ayaklar altında. Çift başlı hazine çöküşü hızlandıracaktır. Beceriksizliğin faturası halka çıkacaktır. Gözüken o ki, yolun sonu varlık fonu.

İbrahim Damatoğlu
Haber-Sen MYK Üyesi